«Μ' ένα γαρύφαλλο ξεκλείδωσε όλη την αθανασία. Μ' ένα χαμόγελο έλαμψε τον κόσμο για να μη νυχτώνει»
Τα ονόματα ορισμένων τα γνωρίζουμε, τα τραγουδάμε, μα για πολλούς δεν θα ακούσουμε, δεν θα μάθουμε ποτέ.
Ολοι τους, μέλη και στελέχη του ΚΚΕ που δώσαν τη ζωή τους για να ξημερώσουν «καλύτερες μέρες χωρίς πείνα και πόλεμο», για έναν κόσμο «στο μπόι των ονείρων, στο μπόι των ανθρώπων».
Η δύναμη, η ορμή των χιλιάδων αυτών ηρώων, όπως και του Νίκου Μπελογιάννη που εκτελέστηκε, μαζί με τους συντρόφους του Ηλία Αργυριάδη, Νίκο Καλούμενο και Δημήτρη Μπάτση στις 30 Μάρτη 1952, πήγαζε από την αφοσίωσή τους στο δίκιο του λαού και το Κόμμα, από τη συνείδηση και τη βαθιά πίστη στο σκοπό της πάλης τους, στο ιδανικό για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, στο σοσιαλισμό - κομμουνισμό.
Ετσι κατόρθωσαν να ξεπεράσουν τα ανθρώπινα «μέτρα», να σταθούν μ' ένα χαμόγελο ακόμα και μπροστά στον ίδιο το θάνατο.
«Η περίπτωσή μου δεν είναι μοναδική»
Ο ίδιος, άλλωστε, στις σημειώσεις που κρατούσε κατά τη διάρκεια της δεύτερης δίκης του και μέχρι την εκτέλεσή του, αναφερόμενος στην τύχη που είχαν χιλιάδες αγωνιστές, έγραψε:
Τμήμα ενός από τους φακέλους που διατηρούσε η Ασφάλεια για τον Νίκο Μπελογιάννη
|
Ας δούμε την «περίπτωσή» του. O Νίκος Μπελογιάννης απ' τα μαθητικά του χρόνια εντάχθηκε στην ΟΚΝΕ, ενώ το 1934 έγινε μέλος του ΚΚΕ.
Για την επαναστατική δράση του διώχτηκε απ' το Πανεπιστήμιο, ενώ ακολούθησαν εξορίες και φυλακές.
Η Κατοχή τον βρήκε έγκλειστο στην Ακροναυπλία. Το 1943 όμως κατάφερε να αποδράσει απ' το Νοσοκομείο «Σωτηρία», όπου είχε μεταφερθεί ως άρρωστος, και ανέλαβε σειρά κομματικών χρεώσεων στην περιοχή της Πελοποννήσου. Στη διάρκεια του αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) τοποθετήθηκε Πολιτικός Επίτροπος στη 10η και την 1η Μεραρχία, ενώ προηγούμενα είχε χρεωθεί στη Διαφώτιση του Γενικού Αρχηγείου, στη Σχολή Αξιωματικών κ.α. Μετά τη στρατιωτική ήττα του ΔΣΕ, πήρε και αυτός, όπως χιλιάδες άλλοι μαχητές του ΔΣΕ, τον δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς, αρχικά στην Αλβανία και στη συνέχεια στη Ρουμανία. Στην 7η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, εκλέχθηκε αναπληρωματικό μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ3.
Η δράση στην παρανομία
«Αποστολή της παράνομης Κομματικής Οργάνωσης σήμερα είναι να εξασφαλίζει κάτω και απ' τις πιο δύσκολες συνθήκες γερή σύνδεση του Κόμματος με την εργατική τάξη και τ' άλλα λαϊκά στρώματα. Να διαφωτίζει και να κινητοποιεί τις μάζες πάνω στη γραμμή του Κόμματος για να την κάνει πράξη. Πρέπει να εξασφαλίζουμε αφοσιωμένους ως το θάνατο αγωνιστές, προπάντων στους βασικούς κρίκους της κομματικής διάρθρωσης, με γνώσεις και πείρα παράνομης δουλειάς. Να εξασφαλίσουμε γερό παράνομο μηχανισμό. Μπολσεβίκικη επαγρύπνηση και αυστηρή τήρηση των συνωμοτικών κανόνων»4.
Η δράση στο εσωτερικό στηριζόταν και ενισχυόταν με την αποστολή στελεχών του Κόμματος από το εξωτερικό, την αξιοποίηση αγωνιστών που έβγαιναν από τις φυλακές και τις εξορίες. Ξεχωριστή ήταν η συμβολή του ραδιοφωνικού σταθμού «Ελεύθερη Ελλάδα» και ειδικότερα της εκπομπής «Φροντιστήριο του Αγωνιστή».
Η εκπομπή μετέδιδε κομματικές αποφάσεις και ανακοινώσεις, σχόλια και οδηγίες για τη λήψη μέτρων στήριξης της παράνομης και της νόμιμης δουλειάς και της εξασφάλισης της ενιαίας καθοδήγησης.
Δεκάδες ήταν τα στελέχη του Κόμματος που στάλθηκαν στην Ελλάδα, αφού προετοιμάστηκαν κατάλληλα, για να ενισχύσουν την παράνομη δουλειά, την ενδυνάμωση των Κομματικών Οργανώσεων, την ανάπτυξη αγωνιστικών δεσμών με τους εργαζόμενους. Ανάμεσά τους ήταν τα μέλη του ΠΓ Γιώργης Βοντίτσιος (Γούσιας), Κώστας Κολιγιάννης, Γιώργης Ερυθριάδης (Πετρής) και τα μέλη της ΚΕ Αύρα Παρτσαλίδου, Χαρίλαος Φλωράκης, Κώστας Λουλές, Ρούλα Κουκούλου, Μιλτιάδης Πορφυρογένης, Βασίλης Ζάχος, Καπέτα Αλέγκρα, Μήτσος Δάλλας και άλλοι.
Η πολύπλευρη δράση του ΚΚΕ σε συνθήκες παρανομίας και ιδιαίτερα στα χρόνια του λεγόμενου μετεμφυλιακού κράτους είναι αδύνατο να δοθεί μέσα σε λίγες γραμμές. Το σίγουρο είναι ότι η ηρωική δράση των μελών και των οπαδών του ΚΚΕ για την ανασυγκρότηση των παράνομων Κομματικών Οργανώσεων και ταυτόχρονα για την οργάνωση του αγώνα του λαού δεν μπορεί να αμφισβητηθεί.
Αποτελεί δε την καλύτερη απάντηση στην αστική προπαγάνδα της εποχής (που μηρυκάζουν ακόμα ορισμένα φασιστοειδή και άλλοι) ότι η δράση του ΚΚΕ ήταν αποτέλεσμα της δράσης πρακτόρων ξένων συμφερόντων. Αποτελεί απάντηση και σε όσους αστούς και οπορτουνιστές ιστοριολογούντες διαχωρίζουν τον αγώνα των παράνομων Κομματικών Οργανώσεων απ' την ηγεσία του ΚΚΕ, με τον απαράδεκτο ισχυρισμό ότι οι παράνομοι κομμουνιστές αναμετρούνταν με τον θάνατο στην Ελλάδα, τη στιγμή που η ηγεσία του Κόμματος βρισκόταν στην «ασφάλεια» του εξωτερικού5.
Η αποστολή του Μπελογιάννη στην Ελλάδα
Ταυτόχρονα, οι συνεχείς συλλήψεις και η διάδοση προβοκατόρικων φημών από την πλευρά της Ασφάλειας δημιουργούσαν σύγχυση και καχυποψία στις κομματικές δυνάμεις, διαμόρφωναν το έδαφος για υποψίες και τη διατύπωση άδικων κατηγοριών σε βάρος στελεχών του Κόμματος.
Οταν ο Μπελογιάννης ήρθε στην Ελλάδα, ήδη αρκετά στελέχη του Κόμματος που δρούσαν στη χώρα, θεωρούσαν τον Νίκο Πλουμπίδη, που είχε την ευθύνη της καθοδήγησης των παράνομων Οργανώσεων, ύποπτο, κάτι που υιοθετούσε και η καθοδήγηση του ΚΚΕ. Γι' αυτό και ο Νίκος Μπελογιάννης είχε λάβει εντολή να μην έρθει σε επαφή με τον παράνομο μηχανισμό που δρούσε στην Ελλάδα, αλλά παραβίασε την εντολή6.
Ο Μπελογιάννης έδωσε όλες τις δυνάμεις του για την ανάπτυξη των Κομματικών Οργανώσεων και για τον συνδυασμό της παράνομης με τη νόμιμη δράση, ενεργώντας ορισμένες φορές παράτολμα, στην προσπάθεια να αξιοποιήσει τις δυνατότητες που εκτιμούσε ότι ήταν μεγάλες7. Ωστόσο, η δράση του δεν διήρκεσε πολύ. Εξήμισι περίπου μήνες μετά την άφιξή του στην Ελλάδα (20-12-1950) συνελήφθη.
Η πρώτη δίκη
Στο ίδιο διάστημα, ιδρύθηκε η Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ)8 με βάση τη σχετική κατεύθυνση της 6ης Ολομέλειας (Οκτώβρης 1949) για τη δημιουργία πλατιού δημοκρατικού συνασπισμού9 και έγιναν και εθνικές εκλογές. Το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ είχε αποφασίσει ο Μπελογιάννης και ο Πλουμπίδης να είναι υποψήφιοι βουλευτές, μαζί με άλλους εξόριστους και φυλακισμένους, με στόχο η εκλογή τους, όσον αφορά τον Μπελογιάννη, να δημιουργήσει πρόσθετα εμπόδια στην εκτέλεση της αναμενόμενης θανατικής καταδίκης του και να ισχυροποιήσει την πολιτική πίεση για γενική πολιτική αμνηστία. Ωστόσο, ορισμένοι απ' τους μετέχοντες στην ΕΔΑ αντέδρασαν έντονα (Μιχάλης Κύρκος, Γιάννης Πασαλίδης, Ανδρέας Ζάκκας, Σταμάτης Χατζήμπεης, Γιάννης Κοκορέλης κ.ά.). Τελικά επήλθε συμφωνία, με βάση την οποία συμμετείχαν στα ψηφοδέλτια φυλακισμένοι και εξόριστοι, όχι όμως οι Πλουμπίδης - Μπελογιάννης10.
Στις 19 Οκτώβρη 1951, ξεκίνησε η δίκη του Νίκου Μπελογιάννη και άλλων 93 μελών και στελεχών του ΚΚΕ. Η δίκη διεξήχθη στο Εκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών με βασική κατηγορία την παράβαση του Αναγκαστικού Νόμου 509/1947, με τον οποίο είχε κηρυχθεί παράνομο το ΚΚΕ και οι «παραφυάδες» του.
Ο Νίκος Μπελογιάννης, απολογούμενος, υπερασπίστηκε με σθένος την πολιτική και τη δράση του ΚΚΕ. Είπε ανάμεσα σε άλλα:
«Είμαι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και ακριβώς για την ιδιότητά μου αυτήν δικάζομαι. (...) Στο πρόσωπό μου δικάζεται η πολιτική του ΚΚΕ. Αυτά που θα πω δεν έχουν σκοπό να αναιρέσουν την ενοχή μου, αλλά να υποστηρίξουν την πολιτική γραμμή του Κόμματος και να υπερασπίσουν τη ζωή μου και αυτά που πιστεύω.
(...) Το ΚΚΕ έχει ρίζες στο λαό, ποτισμένες με αίμα. Και δεν εξοντώνεται, ούτε με στρατοδικεία, ούτε με εκτελεστικά αποσπάσματα. Το ΚΚΕ ζητάει την ειρήνευση του τόπου, τη δημιουργική ανασυγκρότησή του και τη δημοκρατική του ανάπλαση (...) Γι' αυτή μας την πολιτική με δικάζετε. Και γι' αυτό τα δικαστήριά σας είναι δικαστήρια σκοπιμότητας. Και γι' αυτό δε ζητώ την επιείκειά σας. Θα δεχτώ με περηφάνεια και στωικότητα την καταδίκη μου και θαρραλέα θ' αντιμετωπίσω ακόμα και το εκτελεστικό σας απόσπασμα»11.
Στις 16 Νοέμβρη 1951, εκδόθηκε η απόφαση του Στρατοδικείου. Δώδεκα κατηγορούμενοι καταδικάστηκαν σε θάνατο, τρεις σε ισόβια και δώδεκα σε ειρκτή ή φυλάκιση. Οι υπόλοιποι καταδικάστηκαν σε μικρότερες ποινές ή αθωωθήκαν12.
Η δεύτερη δίκη και η εκτέλεση
Τα «στοιχεία» που συγκεντρώθηκαν απ' την ανακάλυψη των ασυρμάτων χρησιμοποιήθηκαν ώστε να μεθοδευτεί νέα δίκη, αυτήν τη φορά σε Τακτικό Στρατοδικείο, με βασική κατηγορία την παράβαση του ΑΝ 375/1936 «περί κατασκοπείας», που «εξασφάλιζε» την εκτέλεση των καταδικαζόμενων σε θάνατο.
Ετσι «ξεπεράστηκαν» τα εμπόδια της διεθνούς κατακραυγής εναντίον των εκτελέσεων, αλλά και η «δέσμευση» του πρωθυπουργού Ν. Πλαστήρα για την κατάργηση των Εκτακτων Στρατοδικείων και την παραπομπή των κατηγορούμενων ως παραβατών του ΑΝ 509/1947 στο Πενταμελές Εφετείο.
Η δεύτερη δίκη ξεκίνησε στις 15 Φλεβάρη 1952 και μαζί με τον Μπελογιάννη κατηγορούμενοι ήταν ακόμα 28 κομμουνιστές και κομμουνίστριες.
Για άλλη μια φορά, ο Νίκος Μπελογιάννης στάθηκε ακλόνητος, κατέρριψε όλες τις κατηγορίες, υπερασπίστηκε θαρραλέα, ηρωικά το Κόμμα του:
«(...) Κατατέθηκε εδώ πέρα ότι κάθε κομμουνιστής είναι κατάσκοπος, ότι οι κομμουνιστές δεν είναι Ελληνες, ότι το ΚΚΕ δεν είναι ελληνικό. Νομίζω ότι ο πατριωτισμός ενός κόμματος δεν κρίνεται απ' τα λόγια, (...) ο πατριωτισμός ενός κόμματος ή και ατόμων ακόμα κρίνεται όταν κινδυνεύει η ανεξαρτησία, η ελευθερία και η ακεραιότητα της Πατρίδας μας. (...) Και αν θελήσει κανείς με τέτια κριτήρια να κρίνει το ΚΚΕ, θα δει ότι δεν είναι κόμμα προδοτικό, αλλά αντίθετα είναι καθαρά ελληνικό και πατριωτικό (...). Εμείς πιστεύουμε στην πιο σωστή θεωρία που διανοήθηκαν τα πιο προοδευτικά μυαλά της ανθρωπότητας. Και η προσπάθειά μας, ο αγώνας μας, είναι να γίνει αυτή η θεωρία πραγματικότητα για την Ελλάδα και τον κόσμο ολόκληρο (...). Αγαπάμε την Ελλάδα και το λαό της περισσότερο από τους κατηγόρους μας. (...) Ακριβώς αγωνιζόμαστε για να ξημερώσουν στη χώρα μας καλύτερες μέρες, χωρίς πείνα και πόλεμο (...) και, όταν χρειαστεί, θυσιάζουμε και τη ζωή μας. Πιστεύω ότι δικάζοντάς μας σήμερα, δικάζετε τον αγώνα για την ειρήνη, δικάζετε την Ελλάδα»15.
Την 1η του Μάρτη εκδόθηκε η απόφαση του Στρατοδικείου. Ο Νίκος Μπελογιάννης και ο Ηλίας Αργυριάδης καταδικάστηκαν δύο φορές σε θάνατο. Οι Δημήτρης Μπάτσης, Ελλη Ιωαννίδου, Τάκης Λαζαρίδης, Νίκος Καλούμενος, Χαράλαμπος Τουλιάτος και Μιλτιάδης Μπισμπιάνος καταδικάστηκαν σε θάνατο.
Τέσσερις καταδικάστηκαν σε ισόβια, δύο σε 20 χρόνια κάθειρξη, τέσσερις σε 15 χρόνια κάθειρξη, δύο σε ειρκτή 10 χρόνων, δύο σε φυλάκιση 1 χρόνου και 7 απαλλάχτηκαν.
Στις 28 Μάρτη το Συμβούλιο Χαρίτων έκανε δεκτές τις αιτήσεις των τεσσάρων απ' τους οκτώ που καταδικάστηκαν σε θάνατο και απέρριψε τις άλλες. Πάρα τις διεθνείς αντιδράσεις που εκφράστηκαν από εκατομμύρια εργαζομένων, συνδικάτων, επιστημονικών φορέων, κομμάτων αλλά και επιφανών προσωπικοτήτων (Πικάσο, Πωλ Ελυάρ, Λουί Αραγκόν, Πάμπλο Νερούδα, Τσάρλι Τσάπλιν, Ναζίμ Χικμέτ κ.ά.), η κυβέρνηση Πλαστήρα προχώρησε στην εκτέλεση των τεσσάρων.
Στις 30 Μάρτη 1952, 4 παρά 10 το πρωί, μέρα Κυριακή - που δεν εκτελούσαν ούτε οι ναζιστές - εκτελέστηκαν στου Γουδή οι Νίκος Μπελογιάννης, Ηλίας Αργυριάδης, Νίκος Καλούμενος και Δημήτρης Μπάτσης.
«Η ζωή μου συνδέεται με την Ιστορία του ΚΚΕ και τη δράση του»
Απ' τη μια μεριά έχουμε την προσπάθεια να δικαιολογηθεί η εκτέλεση του Ν. Μπελογιάννη και κατ' επέκταση χιλιάδων ακόμα κομμουνιστών με το επιχείρημα της «παράνομης» δράσης τους, ότι όσα έκαναν στρέφονταν ενάντια στο «νόμο».
Σε τούτο έχει ήδη απαντήσει ο Νίκος Μπελογιάννης στην απολογία του στη δεύτερη δίκη:
«(...) Είναι κοινό μυστικό ότι το ΚΚΕ έχει παράνομο μηχανισμό. (...) Ο παράνομος μηχανισμός είναι μια κατάσταση νόμιμης άμυνας, όταν υπάρχουν νόμοι 509 και άλλα, για να μπορέσει να διατηρηθεί το Κόμμα που βρίσκεται στην παρανομία. Το ΚΚΕ εδώ στην Ελλάδα είναι από το 1925 στην παρανομία, από τον καιρό του Πάγκαλου (...)»16.
Προσθέτουμε, επίσης, ότι το τι είναι «δίκαιο» σε τελική ανάλυση δεν το καθορίζει η όποια νομοθεσία της κυρίαρχης τάξης. Στην Ιστορία της ανθρωπότητας είναι πολλές οι πράξεις που στρεφόμενες ενάντια στη «νομιμότητα» υπηρετούσαν ταυτόχρονα το δίκαιο των πολλών. Τέτοιες πράξεις ήταν ο ΕΑΜικός αγώνας ενάντια στους φασίστες κατακτητές και τους ντόπιους συνεργάτες τους, ήταν η αντιδικτατορική πάλη κατά τα χρόνια 1967 - '74, αλλά και αυτή η ίδια η Γαλλική αστική Επανάσταση του 1789.
Ο Ν. Μπελογιάννης, στις σημειώσεις που κρατούσε μέχρι και πριν λίγο αντικρίσει το εκτελεστικό απόσπασμα, υπερασπιζόμενος μέχρι τέλους την ανάγκη ύπαρξης και ενδυνάμωσης του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ, έγραψε ακόμα:
«(...) Λένε: 1. Παράνομος μηχανισμός. Από το 1903 ο Λένιν, συνδυασμός νόμιμης και παράνομης δουλειάς. Γλαύκα στην Αθήνα; Νόμιμη άμυνα. Το ΚΚΕ από το 1925 στην παρανομία. Σκοπός: το μεγάλωμα της επιρροής μας για να καταχτήσουμε την πλειοψηφία. Πώς θα το πετύχουμε; Δίνοντας εξετάσεις και αποδείχνοντας ότι είμαστε κόμμα του λαού και της Ελλάδας. Αυτό γίνεται με τις νόμιμες οργανώσεις. Και το πετυχαίνεις μόνον όταν διατηρείς και φυλάς την παράνομη οργάνωση. Γι' αυτό και η μάχη κατά των παράνομων οργανώσεων. Γι' αυτό και η δίκη, ένας σκοπός της είναι να τρομοκρατήσει όσους βοηθάνε την παράνομη οργάνωση»17.
Τα παραπάνω λόγια, γραμμένα την «ύστατη» ώρα, αποτελούν την πιο αποστομωτική μαρτυρία σε όσους κατά καιρούς έχουν γράψει ότι δήθεν ο Μπελογιάννης δεν συμφωνούσε με τη «σεχταριστική», όπως την χαρακτηρίζουν, παράνομη δράση.
Απ' την πλευρά του οπορτουνιστικού - σοσιαλδημοκρατικού χώρου, γίνεται χρόνια τώρα προσπάθεια να διαστρεβλωθεί η Ιστορία, να φέρουν τον Ν. Μπελογιάννη στα δικά τους μέτρα και ταυτόχρονα αξιοποιώντας το θυμικό (όπως πρωτοδίδαξε το ΠΑΣΟΚ) να πλασάρουν τον συμβιβασμό και την αντιλαϊκή πολιτική τους ως «συνέχεια» των αγωνιστικών παραδόσεων του λαού μας.
Και σε αυτούς έχει ήδη απαντήσει ο Μπελογιάννης:
«(...) Η ζωή μου συνδέεται με την Ιστορία του ΚΚΕ και τη δράση του (...) Δεκάδες φορές μπήκε μπροστά μου το δίλημμα: Να ζω προδίδοντας τις πεποιθήσεις μου, την ιδεολογία μου, είτε να πεθάνω, παραμένοντας πιστός σ' αυτές. Πάντοτε προτίμησα τον δεύτερο δρόμο και σήμερα τον ξαναδιαλέγω»18.
Η πραγματική τιμή στη θυσία του Ν. Μπελογιάννη, στον αγώνα των χιλιάδων «Μπελογιάννηδων», είναι να βαδίζουμε στα δικά τους βήματα δίχως καμία επιφύλαξη, κόντρα στον συμβιβασμό και την υποταγή, χωρίς να υποτασσόμαστε στον σημερινό αρνητικό συσχετισμό δυνάμεων, για να βρουν δικαίωση τα όνειρα, να αναζωογονηθεί το εργατικό - λαϊκό κίνημα, να ξημερώσουν καλύτερες μέρες, ν' ανθίσει το γαρύφαλλο της νιότης και της ελπίδας.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
1. Ο στίχος αυτός, όπως και του τίτλου, είναι από ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου.
2. «Ριζοσπάστης», 19-3-2017
3. Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1949-1968, τόμ. Β', εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2012, σελ. 246-247
4. «Το ΚΚΕ. Επίσημα Κείμενα», τόμ. 7, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 1995, σελ. 37-38
5. Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1949-1968, σελ. 258
6. Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1949-1968, σελ. 247
7. Ο.π.
8. Ο.π., σελ. 248-252
9. «Το ΚΚΕ. Επίσημα Κείμενα», τόμ. 7, σελ. 17
10. Βλ. αναλυτικά ό.π., σελ. 252-256
11. «Νέος Κόσμος», 12/1951, σελ. 63-64
12. Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1949-1968, σελ. 271
13. Βλ. αναλυτικά ό.π., σελ. 272-277
14. «Εμπρός», 15-11-1951
15. «Ριζοσπάστης», 31-3-2013
16. Ο.π. «Ριζοσπάστης», 31-3-2013
17. «Ριζοσπάστης», 19-3-2017
18. «Νέος Κόσμος», 12/1951, σελ. 63-64
Στρατής ΔΟΥΝΙΑΣ
Μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ
Μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ
Ριζοσπάστης Σάββατο 30 Μάρτη 2019 - Κυριακή 31 Μάρτη 2019